Wat is plankton en is het effectief?

Wat is plankton precies?

Plankton is eigenlijk gewoon de verzamelnaam voor heel veel verschillende organismen die in water leven. Ze zijn microscopisch klein en zweven met de stroom mee. Een deel kan zich wel wat bewegen, maar dat stelt weinig voor vergeleken met de kracht van stromingen. ‘Plankton’ komt uit het Grieks en betekent dan ook zoiets als ‘zwervend’.

Soorten plankton

Je hebt plantachtige varianten en dierlijke varianten. Samen staan ze aan de basis van aquatische voedselketens. Grofweg kennen we twee hoofdtypen:

• Fytoplankton: plantachtige micro-organismen die aan fotosynthese doen. Met behulp van zonlicht zetten ze CO₂ om in koolhydraten en daarbij komt zuurstof vrij. Hiermee zorgen ze voor ongeveer de helft van alle zuurstof op aarde. Soorten fytoplankton zijn bijvoorbeeld diatomeeën en (vaak) dinoflagellaten. Maar ook cyanobacteriën zoals spirulina en groene algen zoals chlorella vallen hieronder.
• Zoöplankton: dierlijke organismen. Ze eten vaak fytoplankton en fungeren weer als voedsel voor grotere dieren. Hieronder vallen bijvoorbeeld kleine kreeftjes zoals copepoden en krill, of larven van grotere dieren. Ze zitten dus tussen fytoplankton en grotere dieren in de voedselketen.

In dit blog richten we ons verder op fytoplankton.

Welke bioactieve stoffen zitten er in fytoplankton?

Fytoplankton produceren tijdens hun groei verschillende verbindingen. Een deel zit in hun vetfractie, andere stoffen zijn gekoppeld aan de pigmenten die ze gebruiken voor fotosynthese. Hier bespreken we wat er zoal in deze mariene organismen zit en wat dat betekent.

EPA en DHA

Planktonsoorten produceren van nature omega-3-vetzuren, die dienen als bouwstenen voor de fosfolipiden in hun celmembranen. Wanneer vissen plankton eten, slaan ze deze vetzuren op – zo komen EPA en DHA uiteindelijk in de voedselketen terecht.^1,2 Diatomeeën maken vooral EPA, terwijl dinoflagellaten juist meer DHA produceren.^2,3

Voor vegetariërs en veganisten vormen algen een plantaardig alternatief voor visolie, omdat ze direct EPA en DHA leveren zonder dat het lichaam deze hoeft om te zetten. Die omzetting vanuit bijvoorbeeld lijnzaad of walnoten verloopt namelijk traag en inefficiënt.¹

Carotenoïden

Carotenoïden helpen algen om licht op te vangen en zichzelf te beschermen tegen stress. Twee bekende voorbeelden zijn fucoxanthine en astaxanthine. Fucoxanthine is een bruinoranje pigment dat vooral voorkomt in bruinwieren en sommige diatomeeën. Het heeft antioxidatieve eigenschappen en lijkt in te werken op eiwitten in vetcellen, wat invloed kan hebben op de vetstofwisseling.³ Astaxanthine is een rood pigment dat algen produceren om zich te beschermen tegen stressvolle omstandigheden, zoals droogte en intens zonlicht in de zomer. Studies wijzen erop dat deze carotenoïden sterke antioxidatieve eigenschappen hebben en kunnen helpen bij de bescherming tegen schade door vrije radicalen.³

Chlorofyl

Chlorofyl is het groene pigment dat fotosynthese mogelijk maakt. Chlorofyl vangt lichtenergie op en zet die om in chemische energie binnen de chloroplasten. Net als andere pigmenten uit microalgen heeft chlorofyl ook antioxidatieve eigenschappen. Het wordt tegenwoordig zelfs toegepast in cosmeticaproducten, onder andere voor anti-aging doeleinden.³ Hoeveel chlorofyl een alg bevat verschilt per soort.

Phycocyanine

Phycocyanine is een fycobiliproteïne, een wateroplosbaar pigment-eiwitcomplex, die voornamelijk voorkomt in blauwgroene algen. Dit blauwe pigment helpt onder andere bij het opvangen van lichtgolflengtes die chlorofyl mist. Ook deze stof werkt als antioxidant door vrije radicalen te neutraliseren voordat die schade aanrichten.³

Mineralen

Zeewater zit vol opgeloste mineralen die plankton tijdens hun groei opnemen. Zo hopen ze diverse macro- en spoorelementen op, afhankelijk van de soort en de omgeving waarin ze leven. Mariene micro-organismen kunnen daardoor meer dan 70 verschillende spoorelementen bevatten, karakteristiek voor hun oceaanhabitat.⁴ De belangrijkste mineralen in plankton zijn calcium, magnesium, fosfor, kalium en jodium.

Hoe effectief maakt dat plankton als supplement?

Plankton bevat een unieke mix van bioactieve stoffen, waaronder omega-3-vetzuren, pigmenten met antioxidatieve werking en verschillende mineralen en spoorelementen uit zeewater. Toch is de samenstelling sterk afhankelijk van de soort en de omgeving waarin het groeit. Zo kunnen verschillen in zonlicht, temperatuur en voedingsstoffen grote invloed hebben op het gehalte aan mineralen en vetzuren. In een studie werden significant lagere ijzer- en zinkniveaus gevonden in Indonesische algen vergeleken met Japanse soorten.²

Hoewel plankton van nature magnesium bevat, is dit meestal in een anorganische vorm met een lagere biologische beschikbaarheid. In onderzoeken wordt deze opname soms als “goed” beschreven, maar dat is vaak in vergelijking met magnesiumoxide – een slecht opneembare verbinding. De opneembaarheid van magnesium uit algen wordt vergeleken met die van magnesiumchloride, maar ligt nog altijd lager dan bij organische magnesiumvormen.⁴

Ook wat betreft omega-3-vetzuren is plankton niet altijd de beste bron. Omega-3 uit plankton lijkt lagere concentraties EPA en DHA te hebben dan visolie. Daarnaast geven studies aan dat de opneembaarheid van EPA en DHA uit algenextracten kan variëren tussen de 50 en 100 procent, afhankelijk van hoe het was verwerkt.¹ Wel is omega-3 uit algen een goed plantaardig alternatief voor veganisten of mensen die geen visolie willen gebruiken.

Meer weten over de verschillen tussen algenolie en visolie? Lees het in ons andere blog: algenolie of visolie wat kies je en waarom?

Hoe effectief plankton als supplement is, hangt sterk af van de samenstelling en herkomst. Het biedt een interessante mix van omega-3-vetzuren, mineralen en antioxidatieve pigmenten, maar de concentraties en opneembaarheid verschillen per soort. Daardoor is plankton geen volwaardige vervanging voor visolie of goed opneembare magnesiumvormen. Wel kan het een waardevolle aanvulling zijn binnen een gevarieerd voedingspatroon, vooral dankzij de aanwezigheid van natuurlijke pigmenten.

Waar kan je op letten bij planktonsupplementen?

1. Standaardisatie op werkzame stoffen: het voedingsprofiel van plankton verschilt per soort en groeiomstandigheid. Producten met standaardisatie geven aan hoeveel van bepaalde stoffen erin zitten. Dat geeft zekerheid over wat je binnenkrijgt.
2. Jodiumgehalte: sommige planktonsupplementen worden gecombineerd met macroalgen die veel jodium kunnen bevatten, zoals kombu. Te veel jodium kan problemen geven, vooral bij mensen die daar gevoelig voor zijn. Check het jodiumgehalte als je er dagelijks gebruik van maakt.
3. Verwerking van de celwand: fytoplankton heeft stevige celwanden die je lichaam lastig afbreekt. Bij goede verwerking is die celwand doorbroken, wat de opname van voedingsstoffen verbetert.
4. Zuiverheid en controle: plankton neemt stoffen op uit zijn omgeving. Herkomst uit gecontroleerde omstandigheden verkleint het risico op verontreinigingen. Testen door onafhankelijke labs geeft extra zekerheid.

Tot slot: heeft het zin om plankton te nemen?

De effectiviteit van plankton hangt sterk samen met de samenstelling van het product en het verwerkingsproces. Plankton kan geschikt zijn wanneer je zoekt naar een plantaardige omega-3-bron of als bepaalde pigmenten wilt binnenkrijgen, al zijn de effecten wel genuanceerd. Kwaliteit en zuiverheid maken hier echt verschil. Het vult gericht aan wat je via voeding misschien minder makkelijk binnenkrijgt, maar kan natuurlijk niet overnemen wat gezond en gevarieerd eten doet.

Meer advies nodig over plankton?

Onze productadviseurs beantwoorden graag al jouw vragen en geven gratis advies op maat.

Vraag gratis advies aan

Britt

Lead Customer Care